Powstanie i historia działalności Towarzystwa Fotograficznego w Radomsku
lechowski / 27.04.2022

Historia Towarzystwa Fotograficznego w Radomsku

Początek amatorskiego ruchu fotograficznego w Radomsku datuje się na 1959 rok, kiedy to grupa fotografów, którzy dotychczas działali na własną rękę założyli Sekcję Fotograficzną przy Towarzystwie Wiedzy Powszechnej. Byli to: Marian Danek, Jakub Lechowski, Mikołaj Wuro i Stanisław Wieczorek. Grupa ta zorganizowała w kwietniu 1959 roku pierwszą wystawę fotografii artystycznej w Radomsku.
Rok 1960 przyniósł przekształcenie Sekcji w Ognisko Fotograficzne (liczące już kilkunastu członków) pod patronatem Wydziału Kultury Powiato¬wej Rady Narodowej. Zmiana ta nastąpiła z inicjatywy ówczesnej kierowniczki Wydziału – Janiny Sowińskiej. Opiekunem artystycznym Ogniska był łódzki fotografik Ignacy Płażewski. Grupa ta w latach 1960-1961 zorganizowała dwie wystawy w Radomsku i trzecią w Słubicach, na których eksponowano łącznie 200 prac siedmiu autorów.
Towarzystwo Fotograficzne w Radomsku powstało 7 lutego 1962 roku, kiedy to 20 członków założycieli powołało do życia stowarzyszenie. 12 kwiet¬nia władze zatwierdziły Statut Towarzystwa, a jeszcze w tym samym roku TFR zorganizowało kurs fotograficzny dla amatorów. 9 czerwca 1963 roku Towarzystwo zostało przyjęte w poczet członków Federacji Amatorskich Stowa¬rzyszeń Fotograficznych w Polsce.
Wśród głównych problemów, na które natrafiło Towarzystwo w latach 60-tych XX wieku należy wymienić brak stałego lokalu oraz trudności ze zdo¬byciem materiałów fotograficznych. Dzięki pomocy ze strony Referatu Kultury MRN otwarto w lokalu TWP ciemnię fotograficzną. W latach 1965-1966 człon¬kowie TFR brali udział w ogólnopolskich wystawach organizowanych przez FASF. Ponadto w opisywanym okresie Towarzystwo zorganizowało wystawy: „Radomsko-powiat – dawniej i dziś”, wystawę na otwarcie PDK w 1967 roku, jak również czynną przez 2 lata wystawę objazdową wędrującą po klubo-ka-wiarniach powiatu radomszczańskiego. W 1968 roku odbył się kolejny kurs dla fotoamatorów.
Rok 1969 o mało co nie przyniósł końca działalności Towarzystwa, któ¬ry mógł nastąpić na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu w dniu 9 marca. Powodem tych planów Zarządu była zbyt mała liczba czynnych członków. Brak jednomyślności w szeregach Stowarzyszenia sprawił, iż zapewnienia o pomocy ze strony kierowników PDK (Szablewskiego) i Wydziału Kultury PPRN (Ziębińskiego), doprowadziły do upadku wniosku o rozwiązanie TFR. Pozytywnym skutkiem tych wydarzeń była organizacja konkursu fotograficzne¬go „Piękna jest nasza Ziemia Radomszczańska”.
Lata siedemdziesiąte XX wieku to czas stagnacji w pracy Towarzystwa, które podjęło zaledwie kilka inicjatyw, takich jak organizacja wystaw, m.in.: „X jubileuszowa wystawa amatorskiej fotografii artystycznej członków Towarzy¬stwa Fotograficznego”, „Lato” w 1974 roku, „Las” oraz „Dziecko” w 1977 roku. Do skutku doszło również kilka wycieczek fotograficznych, seans fotografii portretowej, studium fotografowania przy sztucznym świetle, jak również sprowadzono z Krakowa wystawę „Venus 70”. Zebrania członków Towarzystwa w tamtym okresie upływały głównie na dyskusji, przeglądaniu i komentowaniu zdjęć wykonanych przez uczestników, jak również na oglądaniu przeźroczy. Ponad¬to Stowarzyszenie dokumentowało ziemię radomszczańską. W 1978 roku opracowano również pierwszą listę osób zasłużonych dla rozwoju Towarzystwa. Wśród nich znaleźli się: Janina Sowińska, Marian Danek, Mikołaj Wuro i Jakub Lechowski. W latach 70-tych członkowie Towarzystwa otrzymali legitymacje, potwierdzające przynależność Stowarzyszenia do Federacji Amatorskich Stowarzyszeń Fotograficznych w Polsce.
Następna dekada wcale nie przyniosła dobrych czasów dla Towarzystwa Fotograficznego w Radomsku. Występowały trudności w nabyciu materiałów fotograficznych i sprzętu (a ich ceny zniechęcały do amatorskiej twórczości), ponadto przerzedziły się szeregi Towarzystwa, gdyż kilka osób wyjechało z Radomska, przestało fotografować bądź zrezygnowało z członkostwa, co wię¬cej, zmarło czterech aktywnych jego członków: Marian Danek, Mikołaj Wuro, Jan Gebauer i Stanisław Wieczorek. Dodatkowe trudności stworzył stan wo¬jenny, kiedy to trzeba było starać się o zezwolenie u władz wojewódzkich na wykonywanie zdjęć i organizowanie wystaw. Lecz mimo tego, choć co praw¬da z rocznym opóźnieniem, zorganizowano wystawę z okazji 20-lecia istnienia Towarzystwa. W 1988 roku TFR zorganizowało wystawę pt.: „Nasze Miasto Radomsko”.
28 kwietnia 1984 roku Rada FASFP skreśliła Towarzystwo z listy swych członków. Do nieprzyjemnych należał rok 1988, kiedy to Stowarzyszenie padło ofiarą złodziei. Rok później Towarzystwo liczyło zaledwie czterech czynnych członków, zatem czasy te należy określić mianem kolejnego (po 1969 roku) kryzysu w historii istnienia Stowarzyszenia. Przełom dekad przyniósł zawieszenie działalności TFR.
Przełom nastąpił w 1995 roku, kiedy to po blisko siedmiu latach prze¬rwy odbyła się wystawa fotografii, na której prace swe eksponowali Jakub Lechowski, Emil Żyła i Jan Aksman. W połowie roku szeregi Towarzystwa zasiliło kilkunastu nowych członków. 14 czerwca 1995 podczas walnego ze¬brania wybrano nowy Zarząd i Komisję Rewizyjną. Towarzystwo nawiązało współpracę z Przedborskim Parkiem Krajobrazowym i jeszcze w październiku tegoż roku zorganizowało wspólnie Ogólnopolski Plener Fotograficzny „Natura i Krajobraz”. Od tamtej pory odbyło się siedemnaście edycji pleneru::
    - II w Przedborskim Parku Krajobrazowym (1996);
    - III w Zespole Nadpilicznych Parków Krajobrazowych (1997);
    - IV w Spalskim Parku Krajobrazowym (1998);
    - V w Spalskim Parku Krajobrazowym (1999);
    - VI w Przedborskim Parku Krajobrazowym (2000);
    - VII w Sulejowskim Parku Krajobrazowym (2001);
    - VIII w Załęczańskim Parku Krajobrazowym (2002);
    - IX w Krzętowie nad Pilicą (2003);
    - X w Kuźnicy Brzeźnickiej (2004);
    - XI w Uniejowie nad Wartą (2005);
    - XII w Radomsku (2006);
    - XIII w Spalskim Parku Krajobrazowym (2007);
    - XIV w okolicy Przedborza (2008);
    - XV w okolicach Sulejowa (2009);
    - XVI w Bolimowskim Parku Krajobrazowym (2011);
    - XVII na obszarze Natura 2000 Powiatu Radomszczańskiego (2012).
W 1996 roku dziesięciu członków TFR wzięło udział w plenerze foto¬graficznym w Sulejowskim Parku Krajobrazowym (zorganizowanym przez Towarzystwo Fotograficzne „F4” z Piotrkowa Trybunalskiego). Zorganizowano także wystawę indywidualną Stanisława Janiszewskiego (ps. „Kodak”) złożoną z fotografii przedstawiających lata 1939-1945, oraz odbyto 2 wyjazdy plenerowe celem fotografowania jesieni i zabytków architektury (gmina Wielgomłyny, Dobro¬mierz, Kobiele Wielkie).
Jubileusz 35-lecia działalności Towarzystwo postanowiło upamiętnić ak¬tualnymi fotografiami starej zabudowy Radomska i zorganizowanej zbiorowej wystawy pt.: „Ulice Radomska”.
W styczniu 1998 roku Jakub Lechowski zaprezentował swoje prace na wystawie indywidualnej. W tym samym roku Towarzystwo Fotograficzne w Radomsku zostało przyjęte w poczet członków Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej Stowarzyszenia Twórców.
Rok 1999 obfitował w szereg wydarzeń, mianowicie na Walnym Zebra¬niu w dniu 10 marca TFR przyjęło imię Edmunda Osterloffa i ustanowiło dla jego upamiętnienia Ogólnopolski Konkurs Fotografii Czarno-Białej pt.: „Postać ludzka w pejzażu”, który przybrał formę biennale i odbywa się co dwa lata. W 2011 roku konkurs odbył się po raz siódmy. Ponadto ustanowiono Medal Pamiątkowy, który przyznawany jest razem z członkostwem honorowym osobom zasłużonym dla Towarzystwa i polskiej fotografii. Dotychczas tytuły członków honorowych oraz Medal przyznano:
- Zbigniewowi Janeckiemu (z Piotrkowa Trybunalskiego) – za zasługi dla Towarzystwa;
- Jakubowi Lechowskiemu (z Radomska) - za zasługi dla Towarzystwa;
- Januszowi Mielczarkowi (z Częstochowy) – za zasługi dla fotografii polskiej;
- Stanisławowi Orłowskiemu (z Zamościa) – za zasługi dla fotografii polskiej;
- Jerzemu Piątkowi (z Kielc) - za zasługi dla fotografii polskiej i za zasługi dla Towarzystwa;
- Pawłowi Pierścińskiemu (z Kielc) – za zasługi dla fotografii polskiej;
- Karolowi Walaszczykowi (z Radomska) - za zasługi dla Towarzystwa;
- Adamowi Wojciechowskiemu (z Piotrkowa Trybunalskiego) – za zasługi dla Towarzystwa;
- Piotrowi Wypychowi (z Piotrkowa Trybunalskiego) – za zasługi dla Towarzystwa.
Prócz tego TFR zorganizowało kilka wystaw m.in. „Krajobrazy” Karola Walaszczyka i „Chile” Radosława Bartnika.
W maju 2000 roku w Galerii Wystawowej MDK w Radomsku odbyła się wystawa indywidualna Włodzimierza Tyczyńskiego pt.: „Krajobrazy”. Ponadto wykonano na zlecenie Starostwa Powiatowego w Radomsku dokumentację foto¬graficzną zabytków na terenie powiatu i wydano komplet dwunastu kolorowych widokówek prezentujących gminy powiatu radomszczańskiego.
W maju 2001 roku Towarzystwo zorganizowało Ogólnopolską Wystawę Fotograficzno-Archeologiczną „Nad górną Wartą” wspólnie z: Dyrekcją Sieradzkich Parków Krajobrazowych, MR w Radomsku, Muzeum Okręgowym w Częstochowie, Muzeum Ziemi Wieluńskiej oraz Muzeum Okręgowym w Sie¬radzu. Wystawa była eksponowana w Radomsku oraz w Częstochowie w tym samym roku. W styczniu 2002 roku odbył się jej wernisaż w Muzeum Ziemi Wieluńskiej, w kwietniu w Muzeum w Sieradzu, a w sierpniu eksponowana była w Starostwie Powiatowym w Pajęcznie. Ponadto pod koniec 2001 roku dzięki uprzejmości dyrekcji MBP w Radomsku, Towarzystwo urządziło w jej westybulu Małą Galerię Fotografii.
Szereg wystaw Towarzystwo zorganizowało w 2002 roku, mianowicie: „Krajobrazy” Piotra Wypycha (z Piotrkowa Trybunalskiego) w czerwcu w MGF, „Kultury Morza Śródziemnego” Czesława Polcyna w lipcu w Galerii MDK w Radomsku, „Woda w krajobrazie” Stanisława Orłowskiego (z Zamościa) w sierpniu w MGF, „Akt” Jerzego Piątka (z Kielc), oraz „Fotografie” Jakuba Lechowskiego.
W 2003 roku odbyły się następujące wystawy: „Fotografie 2” Janusza Mielczarka z Częstochowy (10 stycznia-15 lutego w Galerii MDK w Radomsku), część druga wystawy Czesława Polcyna pt.: „Kultury Morza Śródziemnego” (17 lutego-12 kwietnia w MGF), wystawa indywidualna Emila Żyły (14 kwietnia-25 maja w MGF), wystawa zbiorowa członków Towarzystwa pt.: „Dziecko” (30 maja-31 lipca w MGF), „Fotografia Piktorialna” Wiesława Turno z Końskich (3-31 sierpnia w Galerii MDK), „Kształty, formy i nastroje” Dariusza Łaskiego z Piotrkowa Trybunalskiego (4 sierpnia-15 września w MGF), „Krajobrazy II” Karola Walaszczyka (20 października-30 grudnia w MGF).
Działalność Towarzystwa w 2004 roku obejmowała wystawy: „Kra¬jobrazy II” Karola Walaszczyka (styczeń-luty w MGF), „Słońce na twarzach” Włodzimierza Krygiera (styczeń-luty w Galerii MDK w Radomsku), „Bajkał. Morze Syberii” Zbigniewa Nowakowskiego i Radosława Bartnika (marzec-kwiecień w MGF), „Misterium Męki Pańskiej” Mariusza Broszkiewicza (w maju w MGF), „Fotografie-Politycy” Wojciecha Milewskiego z Gdańska (czerwiec-lipiec w MGF), „Makrokosmos najbliższy” Czesława Polcyna (w październiku w MGF), „Gdzieś obok nas” Marka Ambrozika (w listopadzie w MGF), „Cmen¬tarz Żydowski w Radomsku” Karola Walaszczyka (w listopadzie w MBP w Radomsku), „W czerni i bieli” Karola Walaszczyka (w grudniu w MGF). Ponadto na zlecenie Urzędu Miasta w Radomsku członkowie TFR wykonali zdjęcia dokumentujące „Dni Radomska” oraz wydano komplet sześciu widokó¬wek z miasta Radomska.
W 2005 roku oprócz dokumentacji fotograficznej obchodów „90-lecia Harcerstwa na Ziemi Radomszczańskiej” odbyły się wystawy: „Urok Prowin¬cji” Jerzego Piątka z Kielc (w Galerii MR w lutym), „Portret” Cezariusza Belicy (w MGF w lutym), wystawa członków Jeleniogórskiego Towarzystwa Fotogra¬ficznego „Spojrzenia” (w marcu w Galerii MDK), „Konie…i nie tylko” Mariusza Broszkiewicza (w maju w Galerii JTF w Jeleniej Górze), „Ziemia Święta” Cze¬sława Polcyna (w czerwcu w MGF), „Bliskie podróże” Jakuba Lechowskiego (w MGF od czerwca do października), wystawa fotografii Karola Walaszczyk w Weilerswist w Niemczech (w październiku), „Ameryka-piękno natury” Krzysz¬tofa Muskalskiego (od października do grudnia w MGF), wystawa zbiorowa członków Towarzystwa pt.: „Między Wartą a Pilicą” (w listopadzie w Gminnym Ośrodku Kultury w Kobielach Wielkich). Prócz tego po raz kolejny udokumen¬towano „Dni Radomska” na zlecenie radomszczańskiego magistratu.
Działalność wystawiennicza Towarzystwa w 2006 roku to m.in.: wysta¬wa fotografii Mariusza Broszkiewicza „Cztery pory roku” (w styczniu w MGF), „Petra” Czesława Polcyna (w marcu w MGF), „Horyzont” Pawła Pierścińskiego z Kielc (w kwietniu w Galerii MR), „Przebudzenie” Broszkiewicza (od maja do sierpnia w MGF), „Krajina” Karola Walaszczyka (w Libercu i Turnov w Czechach w czerwcu), „Radomsko” Jakuba Lechowskiego (od lipca do września w Galerii MDK), „Filipiny” Krzysztofa Muskalskiego (od grudnia 2006 roku do stycznia 2007 roku w Galerii MR) oraz „Obok nas” Wacława Mazurka (od grudnia 2006 roku do stycznia 2007 roku w MGF).
Aktywność Towarzystwa w 2007 roku to m.in. wystawy: Cezarego Belicy „Kobieta” (w styczniu w MGF), Mariusza Broszkiewicza „Obiektyw-ni” (luty-marzec w MGF), wystawa zbiorowa pt.: „Siedem mieczy boleści Matki Bożej” (kwiecień-maj w Galerii MR), „Przyroda w obiektywie” Mariusza Broszkiewi¬cza (czerwiec-lipiec w I Liceum Ogólnokształcącym w Radomsku), wystawa fotografii Krystyny Tomaszuk oraz Alicji Ignaciuk pt.: „Prawosławie” (sierpień-październik w MGF), „Bądź jaka jesteś” Cezariusza Belicy (listopad-grudzień w MGF). Ponadto w Galerii Muzeum Regionalnego w Radomsku Cezariusz Beli¬ca eksponował wystawę „Portret II” (od 9 lutego), zaś Czesław Polcyn wystawę pt.: „Biała Afryka” (od 3 sierpnia). W roku 2007 odbyła się również w MDK wystawa zdjęć autorstwa Jakuba Lechowskiego zatytułowana „Radomsko”.
Rok 2008 przyniósł ekspozycje organizowane przez TFR: „W kolorze sepii” Mariusza Broszkiewicza (luty, MGF), „Kobieta” Cezariusza Belicy (kwie¬cień, MGF), „50-lat działalności twórczej” Janusza Buczkowskiego (maj, Galeria MR w Radomsku), „Podróże” Czesława Polcyna (październik, MGF) oraz dwie wystawy zbiorowe członków TFR (w miesiącach czerwiec-lipiec i w sierpniu pn. „Barwy lata”).
W 2009 roku wśród wystaw zorganizowanych przez TFR znalazły się: „Moje Tatry” i „Dawno temu w dzień targowy” Jakuba Lechowskiego, „Dzieci świata” Czesława Polcyna oraz „Białowieża – Zima” Roberta Moszkowicza.
Wystawiennicza działalność Towarzystwa w 2010 roku obejmowała: „Radomsko na fotografii sprzed lat” Jakuba Lechowskiego, „Moje Radomsko” i „Łem¬kowyna” Karola Walaszczyka, „Kwiaty” Emila Żyły, „Lazur wody, błękit nieba” Mariusza Broszkiewicza, „Oddalone, zagubione…” Cezariusza Belicy, „W świecie islamu” Czesława Polcyna, „Polskie pejzaże” Włodzimierza Ty¬czyńskiego, „Impresje” i „ Krok za progiem” Marcina Kwarty, „Podróże” Andrzeja Reka, „Fotografie” Bożeny Błaszczyk oraz „Karnawał w Kolonii” Mariusza Foltańskiego, Włodzimierza Krygiera i Karola Walaszczyka. Doszło także do dwóch wystaw zbiorowych członków Towarzystwa, eksponowanych w MGF: „Polskie pejzaże” (w październiku) i „Jesienne impresje” (w listopa¬dzie). W 2010 roku wydrukowano także nowe legitymacje dla członków TFR oraz uruchomiono witrynę internetową Towarzystwa pod adresem www.osterloff.radomsko.pl. Zgodnie ze sprawozdaniem z działalności TFR za 2010 rok, wystawy fotografii w MGF obejrzało prawie 130 tysięcy zwiedzających. W roku tym także rozpoczęto nowy cykl plenerów „Krajobraz Polski”  (wówczas były to Bieszczady, w roku 2011 plener odbył się w Górach Świętokrzyskich).
W roku 2011 eksponowano wystawy: „W lustrze obiektywu” Józefa i Piotra Lempartów, „Zapomniane historie u studni” Marcina Kwarty, „Wspomnienia z Grecji” Alicji Dzwonek-Bujacz, „Toruńska architektura - znana i nieznana” Ro¬berta Moszkowicza, „Architektura” Jakuba Lechowskiego, „Bez cienia szarości” Krzysztofa Wychowskiego z Chorzowa, „Kartoteka w Radomsku” Mirosława Kercza oraz wystawy zbiorowe zatytułowane „Dziecko w obiektywie” i „Samo życie”. Ponadto członkini Towarzystwa – Ludmiła Wojda zorganizowała indywidualną wystawę pt.: „Miasto cieni”. TFR urządziło także wystawy: Justyny Ścieglińskiej (członkini Piotrkowskiego Towarzystwa Fotograficznego F4) pt.: „I shoot people – «ustrzeliwuję» ludzi” oraz Mikołaja Sękowskiego z Bełchatowa121.
    W „jubileuszowym” roku 2012 odbyły się następujące wystawy: „Makrofotografia” Adama Kosiniaka (styczeń-luty w MGF), „Ukryte piękno” Marka Ambrozika (marzec w Galerii MR), „Rok w moim ogrodzie” Jakuba Lechowskiego (maj-czerwiec w MGF), „Radomsko Street Photography” Marcina Kwarty (sierpień-wrzesień w MGF). Odbyły się także wystawy poplenerowe: z XVI edycji „Natury i Krajobrazu” (luty-marzec w MDK) oraz z II edycji „Krajobrazu Polski” (marzec w MBP). Miały miejsce także wystawy zbiorowe: „Postać ludzka pejzażu” (kwiecień-maj w MGF), „Zaczytani Radomszczanie (czerwiec-lipiec w MGF). Do Radomska udało się także sprowadzić wystawę zdjęć patrona Towarzystwa - Edmunda Osterloffa - ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu (marzec-maj w Galerii Muzeum). Zorganizowano również wydarzenie pt. „Imieniny u Edmunda”. Prócz wyżej wymienionych - 13 kwietnia w Sali widowiskowej Miejskiego Domu Kultury odbyły się uroczyste obchody Jubileuszu 50-lecia Towarzystwa Fotograficznego w Radomsku, podczas których zaproszonym gościom zaprezentowano okolicznościowy medal z wizerunkiem patrona i monografię Stowarzyszenia (Szponder A. 50 lat Towarzystwa Fotograficznego im. Edmunda Osterloffa w Radomsku, Radomsko 2012, ISBN: 978-83-928468-9-5).

    Podsumowując minione półwiecze to działalność Towarzystwa Fotograficznego im. Edmunda Osterloffa odbywała się na kilka sposobów, mianowicie poprzez organizację wystaw fotograficznych, organizację wycieczek fotograficznych i plenerów fotograficznych („Natura i Krajobraz” oraz „Krajobraz Polski”), organizację kursów dla fotoamatorów, oraz organizację konkursów (w tym biennale „Postać ludzka w pejzażu).

Zgodnie ze Statutem Stowarzyszenia „Towarzystwo Fotograficzne im. Edmunda Osterloffa” obowiązującym od 2002 roku władze Stowarzyszenia sta¬nowią: Zarząd (składający się z prezesa, wiceprezesa i skarbnika), Komisja Rewizyjna (składająca się z dwóch członków) oraz Walne Zebranie Człon¬ków, które dokonuje wyboru dwóch ww. organów. Na przestrzeni 50 lat na czele Towarzystwa stało siedmiu Prezesów:
    - Mikołaj Wuro (w latach 1962-1964);
    - Waldemar Majzner (1964-1967);
    - Jakub Lechowski (1967-1995);
    - Cezariusz Belica (1995-1996);
    - Wojciech Starczewski (1996-2002);
    - Karol Walaszczyk (2002-2009);
    - Marcin Kwarta (od 2009 roku).

Tych siedem osób na przestrzeni ostatniego półwiecza miało decydujący wpływ na kierunek w którym podążało Towarzystwo, a w czasie trwania swojej kadencji pełnili obowiązki komisarzy wystaw i plenerów organizowanych przez Stowarzyszenie.

Opracował Artur Szponder (Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Radomsku)